KAUÇUK ÖZELLİKLERİ VE KULLANIM ALANLARI

Tabii – Doğal Kauçuk (Natural Rubber – NR)

Doğal kauçuk (Natural Rubber) – NR ismi ile anılmaktadır. Yüksek aşınma direnci ve esnekliği ile bilinen doğal kauçuk esterlere ve glikollere (organik ve doğal asitlere) karşı dayanıklı; bazı petrol türevlerine ( yağlar, yakıtlar gibi), aromatik yağlara, sıvılara, ozon gazına karşı dayanımı azdır. -60 ile 80 C derece aralığında sıcaklık dayanımı vardır. Taşıt lastiği üretiminde kullanılmaktadır. Bunun için SBR (Stiren Butadien Rubber) ve Br (Brom) ile karıştırılmaktadır.

Nitril Kauçuk (Nitrile Butadiene Rubber – NBR)

Nitril Kauçuk, bir çok üstün özelliği ile tercih sebebidir. NBR kısaltmasıyla adlandırılır ve açılımı Nitrile Butadiene Rubber ‘dır. Butadiene ile Achrilonitrile (Bütadien ve akrilonitril) kopolimerizasyonu ile gelişmiş özelliklere sahip olmuştur. Doğal kauçuğun ozon gazına karşı olan zayıflığı NBR ‘de giderilmiştir. İçeriğindeki ACN (achrilonitrile) oranına göre sınıflandırılır. İçerisindeki ACN miktarı % 18 – 24 aralığında ise düşük, % 34 civarında orta, % 50 civarında ise yüksek olarak sınıflandırılmaktadır.

ACN miktarı artırıldıkça yakıt türevlerine ve yağlara karşı dayanımı artar. Gerilme dayanımı, aşınma direnci, sertlik, sıcaklık dayanımı ve sızdırmazlık özellikleri yükselir. Ancak ısı dayanımı düşecektir. Çok düşük sıcaklıklarda elastikiyetini kaybetmeye başlayacaktır. Düşük ACN seviyesinde – 50 C derece ve + 120 C derece aralığında ısıya dayanıklıdır. ACN oranı yüksek olduğunda bu sıcaklık – 30 ve + 90 C derecelere kadar düşmektedir. Bu da endüstriyel kullanımını kısıtlayacaktır.

Poliakrilik Kauçuk (ACM)

Akrilik ester monomerlerinin (etil akrilat ve/veya butil veya oktil akrilat, etilmetoksi veya etiloksi akrilat gibi) kopolimerizasyonu ile elde edilen poliakrilik kauçuk ürününün NR ve NBR kauçuk çeşitlerine göre artı özellikleri olduğu kadar eksi özellikleri de bulunmaktadır. NBR kadar gerilim dayanımı yüksek olmamasına rağmen yüksek sıcaklıklara dayanma özelliği ile ön plana çıkmaktadır. Katkılı yağlara karşı sızdırmazlık elemanı olarak NBR kauçuk yerine tercih edilmektedir. +150°C ‘ye kadar dayanıklıdır ve -25°C sıcaklığa kadar düşük sıcaklıkta kullanılabilir. Şanzıman yağları, motor yağları gibi yağlara, mineral yağlara karşı şişme dayanımları yüksektir. Aromatik ve klorlanmış hidrokarbonlar, aminlere, fren yağlarına, alevlenme noktası düşük yağ, alkol, buhar, asit alkalinlere karşı dayanımı kötüdür. Tembel malzeme olarak adlandırılan mil izleme yeteneği kötüdür. Açık hava için yaşlanma dayanımı yüksektir. Ozona karşı dirençlidir.

Silikon Kauçuk (MQ, VMQ, PVMQ)

Çok iyi ısı direncine sahiptir. +225 °C ve -60 °C aralığında kullanımı vardır. Elektrik yalıtkanlığı konusunda da oldukça iyidir. Ozona, mineral yağlara ve karbona karşı dayanımı iyidir. Buna karşı aşınma direnci düşük olmasından dolayı deforme olma ihtimali yüksektir. Konsantre asitlere, alkalilere, petrol yağları ve yakıtlarına, sıcak buhara karşı dayanımı düşüktür.

Florokarbon Kauçuk (FKM)

-30° C ile 220° C sıcaklıklar arasında kullanılabilir. Gres, yağ, yakıt, çözücü ve kimyasal maddelerin büyük çoğunluğuna dayanıklıdır. Yüksek sıcaklık ve yüksek devirli ortamlarda ve krank keçelerinde kullanılır, ancak pahalı malzemedir. Keton, amin, ester, eter içeren akışkanlara dayanımı iyi değildir.

Etilen Propilen Kauçuk (EPM, EPDM)

-40° C ile 150° C arasında kullanılabilir. Fosfat ester akışkanlara, glikol esaslı fren yağlarına, su buharına, ozona ve hava koşullarına direnci iyidir. Yakıtlar ve petrol esaslı yağlar için uygun değildir.

Stiren Butadien Kauçuk (SBR)

Glikol esaslı fren yağlarına, asit ve bazlara, alkole karşı dayanıklı ve dirençlidir. Bu malzeme -50° C ile 100° C arasında kullanılır. Yakıtlar ve petrol esaslı yağlara dayanıklı değildir ve kullanımı önerilmemektedir.

Politetrafloroetilen (PTFE) (Teflon)

Sanayide kullanılan hemen hemen tüm kimyasal maddelere dayanıklı bir plastik malzemedir. -260° C ile 260° C arasında kullanım alanları vardır. Sürtünme katsayısı en düşük katı maddedir. Yapışma özelliği göstermez, yağlamasız yatak malzemesidir. Bazı tipleri çok iyi elektrik yalıtkanıdır. Uygulama alanına göre saf, cam elyaflı, karbonlu, grafitli, bronzlu, molibden sülfürlü PTFE kullanılır.

Poliamid (PA)

Yaygın olarak “naylon” diye bilinir. -20° C ile 90° C arasında kullanılabilir. Özel tiplerinde kullanım sınırı 140° C’ye kadar çıkabilir. Sürtünme ve aşınma özellikleri çok iyidir. Yağlara, yakıtlara, esterlere, ketonlara karşı dayanıklıdır.

Hidrojene nitril kauçuk (HNBR)

Hidrojene nitril kauçuk NBR polimerlerinden türetilir. Bu şekilde hazırlanan malzemelerin özellikleri yüksek mekanik güçleri ve aşınmaya karşı daha dayanıklı olmalarıdır. Ortam dayanıklılığı NBR’ninki gibidir. Kullanım sınırı 150ºC’dir.

Termoplastik poliüretan (TPU)

TPU’nun enjeksiyon kalıplaması ile etkin bir biçimde işlenebilmesine olanak sağlayan iyi mekanik özellikleri vardır. TPU’nun esas avantajları aşınmaya karşı yüksek direnç; geniş bir sıcaklık aralığı esnekliği; yağlara, gres yağlarına ve bir çok çözücüye karşı dirençtir.